Cách làm tốt nhất để giảm hiệu quả bất lợi của các hoá chất dùng trong nuôi trồng thuỷ sản đơn giản là chỉ cần bớt sử dụng các hoá chất này. Tuy nhiên, việc bớt sử dụng không dễ dàng do người nuôi phải đối phó với hàng loạt các vấn đề về ô nhiễm và bệnh dịch, vì vậy hiện nay người ta đã áp dụng một số các biện pháp nhằm giảm thiểu hoặc thay thế việc sử dụng hoá chất. Cụ thể là các vấn đề sau:
Các hệ thống tái tuần hoàn nước
Các hệ thống tái tuần hoàn được phát triển ở nhiều nơi chủ yếu để loại bỏ các tác nhân gây bệnh virút (ví dụ virút đầu vàng và virút đốm trắng) trong các hệ thống nuôi. Chúng cũng có hiệu quả trong việc giảm nước thải ra môi trường. Một chương trình tiêu biểu bao gồm việc sử dụng các ao lắng đọng và chứa nước, trị bệnh bằng hoá chất, bằng liệu pháp sinh học, và sục khí. Các hệ thống phức tạp hơn có thể bao gồm lọc sinh học, tia cực tím, ôzôn hoá, lọc, kết bông, tập trung và thu gom bùn đặc. Còn có nhiều môđun khác để xử lý nước, được chuyển hoá từ các nhà máy xử lý nước thải, hiện đang được đánh giá để sử dụng trong nuôi trồng thuỷ sản. Trong bối cảnh có sử dụng hoá chất, các hệ thống tái tuần hoàn tỏ ra có nhiều lợi thế. Thứ nhất, lượng nước thải đi vào các thuỷ vực lân cận giảm đi đáng kể. Thứ hai, các hệ thống khép kín này giúp người NTTS ngăn ngừa các chất độc hại (ví dụ các tác nhân gây bệnh, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ). Thứ ba, các hệ thống tái tuần hoàn có thể được dùng để tăng cường việc diệt vi khuẩn (ví dụ việc sử dụng cách ôzôn hoá), gia tăng mức độ quang phân của thuốc kháng sinh (ví dụ việc sử dụng ánh sáng cực tím) và giúp loại bỏ các chất hữu cơ lơ lửng là những chất có thể chứa các tác nhân gây bệnh hay dư lượng hoá chất (tập trung và thu gom bùn đặc, lọc).
THAY THẾ HOÁ CHẤT TRONG NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN
Cách trị bệnh sinh học
Công nghệ này bao hàm việc bổ sung vi khuẩn và enzym vào ao nuôi tôm để khoáng hoá chất hữu cơ. Hầu hết các công thức trị bệnh sinh học xuất phát trừ các nước ôn đới và được xây dựng để xử lý nước thải. Các thí nghiệm tiến hành ở Thái Lan cho thấy rằng hầu hết các tác nhân trị bệnh sinh học không có hiệu quả có lợi đối với chất lượng nước và sự sinh trưởng của tôm. Mặc dù các tác nhân này đắt tiền và hiệu quả của chúng chưa được chứng minh nhưng chúng đã được sử dụng thường xuyên. Ðiều này cần phải có những nghiên cứu kỹ hơn để giúp những người nuôi tôm trong nỗ lực quản lý môi trường ao.
Hỗ trợ tính năng sinh học
Hỗ trợ tính năng sinh học dựa trên nguyên lý loại trừ có cạnh tranh và bao hàm việc sử dụng vi khuẩn sống hoặc men trong khẩu phần ăn hoặc trong nước nuôi để đảm bảo rằng ruột của các loài nuôi có được trong quần thể ban đầu của các vi sinh vật có ích nhằm làm cho quá trình tiêu hoá được tốt hơn. Cách tiếp cận này đang được tích cực nghiên cứu nhưng công việc mới đang ở giai đoạn đầu. Ðã có những kết quả ban đầu về sự cạnh tranh thành công giữa các dòng Vibrio độc hại và các dòng Vibrio không độc hại. Việc tạo ra quần thể các dòng vi khuẩn mong muốn có thể giúp con giống vượt qua được tính dễ bị tấn công bởi các tác nhân gây bệnh sau khi chuyển từ trại giống ra ngoài (trong đó hệ vi thực vật thay đổi rất lớn do việc sử dụng dài hạn các thuốc kháng khuẩn), hoặc sau khi sử dụng hệ thống tái tuần hoàn “sạch” về mặt vi khuẩn như được nhắc ở trên.
Chất kích thích miễn dịch
Một số nghiên cứu cho thấy có sự sinh trưởng, tỷ lệ sống và sức kháng bệnh tốt hơn (thông qua hoạt lực được tăng cường của các tế bào bạch huyết cầu) của cá hồi, cá trê phi và tôm he Nhật Bản, tôm sú sau khi sử dụng các chất tăng cường miễn dịch gồm cả glucan và peptidoglycan. Cần tiếp tục nghiên cứu để làm rõ các chế độ trị bệnh tối ưu, định rõ đặc điểm hệ miễn dịch của tôm và thiết lập các phương pháp sử dụng các chất này một cách thực tiễn và hiệu quả.
Dùng vắcxin ngừa bệnh
Ðã xuất hiện sự quan tâm đáng kể đến việc phát triển các loại vắcxin như một công cụ phòng bệnh và tăng cường sức khoẻ của các loài được nuôi. Không giống với các hoá chất trị bệch, vắcxin không để lại dư lượng trong thịt của cá được phòng ngừa, trừ phi sử dụng các tá dược có dầu. Tuy nhiên hiện vẫn chưa phát triển được các loại vắcxin hữu hiệu đối với nhiều loại bệnh hệ trọng trong nuôi trồng thuỷ sản vùng nhiệt đới. Ðặc biệt, chúng ta vẫn chưa hiểu rõ được hệ thống miễn dịch của tôm.
Thuần hoá
Việc dựa vào đàn giống bố mẹ đã được thuần hoá, chứ không phải là đàn giống hoang dã, có khả năng giúp giảm nhu cầu sử dụng các hoá chất trị bệnh. Sinh sản chọn lọc để tăng sức kháng bệnh là việc làm phổ biến trong nông nghiệp và cũng cần được áp dụng trong NTTS. Sự thuần hoá cũng có thể góp phần vào việc sử dụng các đàn giống không có tác nhân gây bệnh đặc trưng (SPF) và có thể kháng tác nhân gây bệnh đặc trưng (SPR). Song, thành công của các công nghệ SPF và SPR phụ thuộc nhiều vào công tác quản lý và môi trường ương nuôi. Do vậy, không nên coi việc phát triển các công nghệ này như một vị thuốc trị bách bệnh để giải quyết tất cả các vấn đề trong sản xuất.
Thuốc trị bệnh thay thế
Hiện vẫn đang có xu hướng tìm ra các loại dược thảo để trị bệnh cho thuỷ sản nuôi một cách an toàn nhằm thay thế các hoá chất và thuốc kháng sinh. Ví dụ như người nuôi trồng thuỷ sản ở Trung Quốc đã sử dụng thảo dược để trị bệnh thối mang do vi khuẩn và bệnh nhiễm trùng máu ở cá. Tuy nhiên, nhiều loại thảo dược được sử dụng nhưng người ta vẫn chưa hiểu được các thành phần hoạt tính của chúng.
Kết luận
Hiện nay các nhà chức trách của chính phủ, cộng đồng các nhà khoa học, ngành nuôi trồng thuỷ sản và ngành dược phẩm đều phải có trách nhiệm trong việc đảm bảo cho việc sử dụng hoá chất phù hợp với việc bảo vệ chất lượng môi trường và sức khoẻ con người. Ðặc biệt là cần có các cơ chế và thi hành nghiêm chỉnh các cơ chế này đ Sức sống của ngành nuôi trồng thuỷ sản hiện nay phụ thuộc vào việc sử dụng các hoá chất. Trong khi ai cũng biết rằng cần phải giảm thiểu lượng hoá chất ược sử dụng trong NTTS thì việc sử dụng hoá chất hiện nay lại mang tính chất không thể thiếu. Vì vậy, cần phải nhậnthức rõ ràng các liệu pháp hoá học và các loại thuốc, hoá chất đang sử dụng hiện nay đều đem lại các hiệu quả và mối nguy khác nhau. Nếu được tiến hành đúng cách thì việc sử dụng hầu hết các hoá chất trong NTTS có thể được coi là hoàn toàn có lợi mà không có hậu quả môi trường bất lợi hoặc các rủi ro gia tăng đối với sức khoẻ của những người nuôi trồng thuỷ sản. ối với việc đăng ký và kiểm soát các hoá chất dùng trong nuôi trồng thuỷ sản để có thể bảo vệ được môi trường và sức khoẻ con người, từ đó đảm bảo được sự tăng trưởng bền vững của nuôi trồng thủy sản.
THAY THẾ HOÁ CHẤT TRONG NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN
Hóa chất thủy sản Việt Mỹ™ chuyên sản xuất và bán các loại hóa chất thủy sản Gọi ngay chi nhánh gần nhất cuối trang web.